– Чашка домашна ракија за мераклиите и џумбушлиите
– Стара традицијата на варење ракија
Велат, “чашка две и по ред, се впиваат ко сунгер”. Што би рекле кавадарчани, нема промашување, ако е ж’та.
Печењето или варењето ракија е вековна традиција. Лозовата ракија, директно од лозјето, се вари наесен. А домашната, од комиње, од март до јули. По неколку часа печење на грозјето или комињето, што е остаток од виното, се добива ракија. Многу семејства имаат казани и варат ракија.
И денес, местата се викаат казарници. Тоа се простории со печки, ѕидани со огноотпорни тули. Обично се со по два бакарни казани со капаци, кои издржуваат и 30 илјади варења. Херметички се затвораат со тесто и вода, и по цевка излегува испарената ракија. Извртени цевки има во бурето со ладна вода низ кои поминува пареата да се кондензира и да протече ракијата во буренце.
Варењето за некои е ритуал. Постарите варат обично навечер. Се чека да протече со кеф, мезе, музика, разговор. Од 120 килограми комиње, обично се добиваат 20 литри ракија.
Како што си тече ракијата, на секој половина час се мерат степените. Прилепската ракија е квалитетна и обично и појака со околу 53 – 55 степени. Како што тече, така се загаснува огнот и се намалуваат степените. Доаѓа послаба до 20 степени. На крај тече вода. Ракиџиите не ја оставаат да дојде до толку степени. Ја тргаат на 28-30 степени да може пак да се превари со друго комиње. Најважно е комињето да е погодено. Познавачите велат дека прилепчани варат поарна ракија дури и од кавадарчани. Кажуваат дека кај нас правилно се прави виното, се гмечи, затворено се остава 40 дена да преврие, зашто од непревриено, не се прави ракија. А кавадарчани, зашто имаат многу лозје, толку не го следат процесот, туку го оставаат грозјето да врие отворено. Некои стават пет-шест килограми шеќер, зашто прилепското грозје не е многу благо. Велат пет килограми шеќер, толку килограми ракија. Но, боли главата од ракија со шеќер. Ако комињето е кисело (скиснато) некои ставаат две-три лопати пепел или сода. Мислат дека ќе се избегне киселоста на дестилатот – ракијата.
Не се расипува ракијата. Може да биде стара и по 35 години. Квалитетна ракија е како коњак. Семејствата ја чуваат за посебни пригоди и слави.
Ракијата е алкохолен пијалак. Често се користи и за лек – за мачкање од температура, алергии и слично. Докторите велат дека е полезно дневно да се конзумира по една чашичка. Во зиме луѓето милуваат на утро да направат “црвена топла” со карамелизиран шеќер. Но, најважно е што секогаш оди со здравица. Па, “на здравје со голтка лута, за здравје”.
Забрането варење ракија во домашни казарници
Забрането е варење ракија во непријавни домашни казарници. Луѓето не се откажуваат од традицијата. Купуваат грозје, прават домашно вино, што, исто така, е недозволено, и печат ракија. Државата ги третира и виното и ракијата како акцизни производи. Тиа се “товарени” со посебна државна давачка, како тутунот и парфемите, зашто се сметаат за луксуз. Кај нас уште не функционираат законите од оваа област. Со нашиот влез во ЕУ, ќе биде строго забрането и драконски санкционирано домашното приготвување на вино и ракија. Дотогаш ракија може да се купи од пазар за околу 150 – 200 денари, вино од кај комшиската “винара” и соседниот лозар за 80 денари, додека во малопродажбата, со сите давачаки и акцизни маркички, е трипати поскапо.
