Интервју – Јованчо Шишкоски, самостоен референт во Одделението за администрирање на приходи
Општината Прилеп веќе неколку месеци прави репроценка на имотот и се изготвуваат нови решенија за данок на имот? Врз кои параметри?
Одделнието за администрирање со приходи после измените на Законот за данок на имот од 2021 г. се подготвуваше да почне со ревизија на пазарната вредност на недвижниот имот кој е основа за пресметка на данокот на имот. Меѓутоа, поради КОВИД пандемијата, обврската, според измените од Законот, е отпочната во четвртиот квартал од 2022 г. Со репроценка првично беа опфатени колективни објекти за домување, зградите, дуќаните во старите чаршија, трговските центри и четири поголеми урбанизирани населби, Вишне, Аличаир и дел од населбата Кузман. Приопритет се и правните лица кои доставија податоци, а оние кои не се одѕваа ги посетивме.
Колку до сега се опфатени и колку има вкупно даночни обврзници Општина Прилеп?
Вкупен облог за данок на имот на правни лица се 320 правни субјекти. Со репроценката се опфатени околу 80 отсто со 14,6 милиони денари моментен облог за данок на имот. Откако ќе се заврши постапката за правните лица очекуваме околу 17 милиони денари, што е двојно во споредба со 2022 г. Од физичките лица опфатени се околу 30 отсто или 6 628 со даночни решенија, за кои моментниот облог е 19 милиони денари, а откако ќе се заврши репроценката вкупнот облог на физички лица би изнесувал 65 милиони денари. Или заедно околу 80 милиони денари. Остатокот на репроценката се жителите од населените места. До крајот на годинава ќе биде опфатен целосно градот, а во селата може да се задоцни, бидејќи не се решени имотноправните односи или има починати сопственици, а имотот не е распределен на наследниците.
Ниви во близина на градот, станаа неаграно земјиште и се оданочени. Зошто?
Неаграрното земјиште се оданочува со стапка од 0,1 отсто, а земјоделското 0,3 отсто. Земјиштето во градежниот реон според Генералниот урбанистички план се оданочува со ставка од 0,1 отсто. Граѓаните реагираат со имотните листови дека во нив е заведено како земјоделско земјиште. Доколку е во градежен опфат, иако е земјоделско, се оданочува. Претходно не беше опфатено. Единствено во случај на пренос се регистрираше како неаграрно земјиште. Со репроценката, покрај колективното домување, зградите, беше опфатено земјоделското земјиште за кое немавме доволно податоци. Користевме официјални информации на веб страницата на Катастарот и од други институции. Тука се и нелегалните објекти кои се во постапка на легализација или веќе се легализирани, а не се пријавени. Со репроценката практично се опфатени и дивоградбите.
Како се врши репроценката?
Изменети се одредби од Законот за данок на имот во 2021 година. Репроценката се врши со сопствен кадар, со 5 овластени проценители на недвижен имот. Се оди на терен, улица по улица, се добива физичка слика за состојбата. Последна промена на зоните е извршена во 2014 година, со која има екстра зона во центрот и нема промена на границите. При утврдување на вредноста се користи методологијата – пазарната вредност, градежна, атрактивност и локација. Најголема пазарна вредност има старата чаршија и новоизградените станови. Со цените на новите станови се доби драстично зголемување и старите згради во Точила и “Димо Нареникот”, каде има двојно зголемување и на пазарната цена, а со тоа и на проценката за данокот на имотот. За дуќаните в чаршија, цената достигна 9 илјади евра за м2, врз основа на некои купопродажби. Оддлението пристапува кон трошковен елемент и локациска вредност. Да се утврди пазарната вредност се користат прикажани купопродажни договори во последните неколку години. Се врши просечно израмнување, локација, катност… Атрактивноста учествува со 70 отсто во утврдувањето на цената. Градежната вредност е 10-15 отсто, а останатото е локацијата, местоположбата на објектот во градот врз основа на зоните. Новите станови се проценети на 800 до 1000 евра м2, а веќе изградените постари станови од 500 – 800 евра м2.
Што со становите во кои не се живее?
Основната даночна стапка е 0,1 отсто и е непроменета. Во становите во кои се живее има повластена стапка од 0,05 отсто, дури и ако е со поголема површината. Со измените на Законот за данок на имот воведени се нови даночни стапки за лица кои подолго од 6 месеци не го користат имотот. Тие се задолжуваат со трипати повисок данок, а непријавениот имот се оданочува петпати повеќе за тековната година кога е откриен.
Како се утврдува цената за имотот во колективното домување? Зошто ист стан во станбена зграда сега е двојно повеќе оданочен?
Пазарните елементи ја менуваат вредноста на објектите. Последните 3-4 години зголемена е вредноста на имотот при продажба. Со методологија не може да се утврди реалната пазарна вредност. Тоа се правеше поради некои купопродажби кои беа повисоки. Се трудевме да ги изедначиме проценките со реалните купопродажни вредности. Стан купен во 2022 г. за 45 илјади евра во зграда стара повеќе од 30 години, сега и неговиот сосед кој има ист стан и немал промена на имот, досега беше задолжуван со последната репроценка од 2008 г., а сега се проценува дека чини 650 евра м2, а тогаш била 300 – 350 евра.
Кога ќе стигнат сите решенија за данок на имот до граѓаните? Има ли право на приговор?
Обврзани сме до 31 декември да ги доставиме до граѓаните сите решенија со репроценет имот. Се надеваме дека ќе стигнеме за градот, но не и за населените места каде е покомплицирано. Секој граѓанин ќе добие решение. Незадоволните имаат право на приговор, кој го решава истиот орган, па потоа се поднесува тужба до Управниот суд. Ќе направиме уште еден пресек да добиеме во интензитет. Ако има потреба ќе ангажираме и правно лице. Граѓаните, доколку доцнат со плаќање, законот предвидува опомена и присилна наплата од лични примања со камата за доцнење. Општината најчесто не ја пресметува каматата. Граѓанинот треба да го плати само главниот долг, најмалку за претходната година.
Има ли разлика во висината на данокот на имот помеѓу градови?
Имаме информации дека некои Општини ги задолжувале граѓаните драстично и Управниот суд им укажува да извршат корекција. Ние утврдуваме пазарна вредност на станот, реално, од врата на врата, а не со користење на исклучоци со јавни огласи или просечна цена по реон. По закон секоја општина има право да одлучи колку ќе е даночната стапка меѓу 0,1 и 0,2 отсто. Сите се на ниво од најниската стапка.
Колку ќе успеете да наплатите?
Прилепчани се коректни и дисциплинирани даночни обврзници и успеваме да наплатиме до 90 отсто. Има реакции. Граѓаните доаѓаат во Одделнието. Откако ќе им се објасни процедурата и постапката која е законска обврска, наидуваме на заемно разбирање дека вредноста на имотот кој го поседуваат е во рамките на неговите размислувања за вредноста. Со последните измени на законот, обврзани сме да правиме репроценка секои 4 години.
